Każdy obraz zyskuje prawdziwe piękno dopiero po oprawieniu go w ozdobną ramę. Wiedzą o tym wystawcy i artyści, o czym można przekonać się, odwiedzając muzea i wystawy malarstwa. Również ogród jest pewnego rodzaju dziełem artystycznym. Zakładając bowiem ogród, planuje się jego styl, charakter i estetykę. Dobór kwiatów, krzewów i drzew razem tworzy spójny obraz, który jest wytworem fantazji, wyobraźni i zamiłowania do kolorów, kształtów, cieni i oświetlenia. Jak każde dzieło, ogród wymaga oprawy, wykończenia w postaci pięknej ramy, tak jak obraz. Ramą taką może być żywopłot.
Jaki żywopłot wybrać?
Żywopłoty nie tylko stanowią ramę dla całego ogrodu, ale pełnią też ważną rolę użytkową. Przede wszystkim zapewniają prywatność i chronią przed ciekawskimi oczami przechodniów. Dzięki nim możemy cieszyć się kameralnym nastrojem swojego ogrodu i ciszą w swojej małej oazie. Nie do przecenienia jest również rola zdrowotna żywopłotu, który izoluje nas od hałasu, spalin i kurzu ulicy. Dlatego pomimo tego, że utrzymanie żywopłotu wymaga wiele godzin pracy, warto zadać sobie trud posadzenia i utrzymania żywopłotu otaczającego nasz ogród. Na początek należałoby zadać sobie pytanie, jaki żywopłot byłby dla nas najodpowiedniejszy. Mamy do wyboru rośliny zimozielone lub sezonowe, ozdobne lub iglaste. Jeżeli chcemy mieć szczelny mur roślinny przez cały rok, należałoby wybrać rośliny zimozielone, które nie tracą listowia czy igliwia na zimę. Jeżeli natomiast zależy nam tylko na utrzymaniu żywopłotu w sezonie letnim lub wiosennym, wybierzemy krzewy kwitnące w tym okresie. Można też puścić wodze fantazji i skomponować żywopłot mieszany, złożony z iglaków i krzewów kwitnących.
Generalnie na żywopłoty gęste nadają się drzewa i krzewy iglaste. Wiele z nich nie wymaga regularnego przycinania a cisy, żywotniki czy cyprysiki można dowolnie formować. Żywopłoty z roślin iglastych są najbardziej rozpowszechnione niemal wszędzie. Tworzą one szczelne i gęste ściany przez cały rok, jeżeli składają się z roślin zimozielonych. Najlepszymi iglakami na żywopłoty są: choina kanadyjska, cyprysik Lawsona, cyprysik groszkowy, jałowiec skalny, żywotnik zachodni, biota wschodnia, żywotnik olbrzymi, modrzew europejski i japoński, świerk kłujący i świerk pospolity. Czym się kierować, wybierając rośliny iglaste na żywopłot? Przede wszystkim trwałością, wielkością, formą krzewienia się i funkcjonalnością. Choina kanadyjska (Tsuga canadensis) na przykład jest często formowana na żywopłoty, lecz jest to drzewo duże osiągające do 15-20 m wysokości. Rośnie wolno a jej przyrost roczny to 20 cm. Lubi miejsca zacienione, więc raczej nie powinno się jej sadzić w terenie mocno nasłonecznionym. Cenionym gatunkiem na uprawy żywopłotowe jest cis pospolity (Taxus baccata), który może rosnąć jako krzew lub jako drzewo i dobrze czuje się zarówno na stanowiskach słonecznych jak i zacienionych. Doskonale znosi cięcie i można go formować w bryły geometryczne lub zwarte żywopłoty. Równie uniwersalną rośliną iglastą jest jałowiec pospolity (Juniperus communis), który nadaje się do żywopłotów formowanych i nieformowanych. Jest łatwy w uprawie i dobrze czuje się na stanowiskach słonecznych oraz zacienionych. Rośnie również na podłożu jałowym i piaszczystym a ponadto jest wytrzymały na suszę i mrozy. Z pozostałych roślin iglastych można wymienić również żywotnik zwany powszechnie tują oraz świerk i modrzew. Ten ostatni gubi igły jesienią, więc nie będzie tworzył zielonego żywopłotu przez okrągły rok. Modrzew znosi jednak dobrze zanieczyszczenie powietrza i jest mrozoodporny, wytrzymuje nawet surowe zimy, co jest jego poważnym atutem. Poza tym ma piękny pokrój dzięki delikatnemu igliwiu.
Z kolei z drzew liściastych odpowiednich do tworzenia żywopłotów można wymienić grab pospolity, głóg, buk pospolity, jarząb pospolity. Natomiast z krzewów liściastych nadających się na żywopłoty najlepiej sprawdzą się: śliwa tarnina, bez czarny, leszczyna pospolita, lilak pospolity, jaśminowiec wonny, berberys, bukszpan, ligustr, dzika róża i ostrokrzew. Ciekawostką jest fakt, że głóg, buk pospolity, bez czarny i berberys są odporne na zanieczyszczenie i dobrze rosną w środowisku miejskim. Wszystkie wymienione tu drzewa i krzewy liściaste pełniące funkcję żywopłotu, wymagają różnego podłoża, są mniej lub bardziej wytrzymałe na mróz i nadmierne nasłonecznienie, ale wszystkie muszą być formowane, czyli regularnie cięte. Przykładowo grab pospolity, który jest naszym rodzimym drzewem jest łatwy do formowania. Jest to jedno z najcenniejszych gatunków drzew na żywopłoty, ponieważ wytwarza dużo odrostów. Dzięki temu przy dobrym cięciu będzie on tworzył gęsty żywopłot, pod warunkiem systematycznego cięcia. Jedynie dzika róża nie wymaga większego cięcia, poza jednym w roku.
Natomiast należy rozważyć decyzję posadzenia głogu w charakterze żywopłotu, ponieważ wytwarza kłujące ciernie, będące niebezpieczne dla dzieci. To samo dotyczy śliwy tarniny, która oprócz cierni ma trujące nasiona. Z kolei buk pospolity, ładnie komponujący się w ogrodzie ze względu na różne odmiany kolorystyczne, nie nadaje się na gleby kwaśne. Leszczyna natomiast nie będzie dobrze rosła na glebie piaszczystej, mało żyznej. Generalnie jednak liściaste krzewy i drzewa mogą tworzyć gęste żywopłoty, pod warunkiem, że zapewni się im odpowiednie warunki glebowe i wybierze najlepsze dla nich stanowiska. Aby cieszyć się gęstym i pięknym żywopłotem, powinno się dobrać rośliny, które będą dobrze znosić nie tylko rodzaj podłoża ale i sąsiedztwo innych roślin. Zbytnie zacienienie może być dla niektórych gatunków zabójcze, tak samo jak i nadmierne nasłonecznienie. Niektóre z nich na glebach podmokłych, wilgotnych zaczną chorować na skutek pojawienia się pleśni i grzybów, jak w przypadku bukszpanu. Żywopłot przeważnie tworzony jest na zakończenie całego procesu zakładania grodu, jest pewnego rodzaju „wisienką na torcie”, uwieńczeniem aktu tworzenia ogrodu, toteż musi być przemyślany i dopasowany do kompozycji i stylu całego kompleksu. Bo przecież ogród może również posiadać swój styl. Na przykład w ogrodzie rustykalnym, wiejskim, pięknie będzie się komponował żywopłot z jaśminu lub bzu albo dzikiej róży. W ogrodzie o kompozycji klasycznej pięknym uzupełnieniem będzie żywopłot z żywotnika lub modrzewia czy cyprysu. Bardzo ciekawym pomysłem jest kompozycja mieszana, w której sadzi się naprzemiennie krzewy liściaste i iglaste. Można z tego stworzyć piękne żywopłoty, zwłaszcza, gdy wśród nich znajdą się także rośliny kwitnące.
Tworząc żywopłot nie zawsze trzeba kierować się chęcią odgrodzenia się od ulicy i otoczenia zewnętrznego. Jeżeli chcemy mieć otwarty ogród, widoczny z zewnątrz, można stworzyć żywopłot ażurowy, gdzie rośliny posadzimy w pewnym oddaleniu od siebie. Wówczas warto wybrać krzewy i drzewa o pięknych kwiatach lub pokroju albo barwach liści a nawet i zapachu. W takiej funkcji najlepiej sprawdzi się jaśmin posiadający nie tylko piękne białe kwiaty, ale wytwarzający również odurzający zapach. To samo dotyczy najładniej kwitnącego krzewu bzu, który zachwyca różnorodnością barw kwiatów oraz cudownym zapachem. Niestety, kwitnie krótko, zaledwie miesiąc, ale za to wczesną wiosną, gdy inne kwiaty jeszcze nie wzeszły. Jeżeli chcemy cały rok cieszyć się zielonym żywopłotem w ogrodzie, wybierzemy zimozielone żywotniki lub ostrokrzew, którego ozdobą dodatkową są czerwone jagody.
Pielęgnacja i uprawa.
1. Sadzenie. Zabierając się za wykonanie żywopłotu musimy na początek odpowiednio przygotować pas ziemi. Należy wówczas oczyścić teren z chwastów i kamieni oraz dobrze przekopać ziemię. Generalnie gleba powinna być dobrze spulchniona. Gdy natrafimy na podłoże zbyt ścisłe, na przykład gliniaste, należy rozluźnić ją, dodając trochę torfu lub piasku. Z kolei gleba piaszczysta wymaga wzbogacenia nawozem organicznym. Dopiero po takim przygotowaniu podłoża możemy rozpocząć sadzenie roślin. Sadzimy żywopłot w jednym rzędzie, gdy wybraliśmy rośliny gęsto się rozkrzewiające, albo w dwóch rzędach, gdy będą intensywnie cięte, co mocno zagęści ścianę żywopłotu. Prawidłowym terminem sadzenia jest wrzesień i październik, jednak gatunki wrażliwe na mróz sadzimy wiosną, ponieważ groziłoby im przemarznięcie. Trzeba wiedzieć, że rośliny większe sadzi się co 50 cm, gatunki średnie co 30-40 cm, a niskie żywopłoty i obwódki z niskich roślin, należy sadzić co 10 cm. Ważne, aby każdą roślinę po posadzeniu dokładnie podlać, by zasilić system korzeniowy. W przypadku roślin zimozielonych, które nie tracą liści na zimę, należy zastosować nawadnianie zimowe, co zapobiegnie usychaniu roślin i brązowieniu igieł. Wykonuje się je w ciepłe zimowe dni.
2. Nawożenie. Jeżeli chodzi o nawożenie, zależy ono od wielu czynników jak żyzność gleby, rodzaj żywopłotu i gatunku roślin. Zasadą jednak ważną jest, aby nie nawozić roślin później niż do końca lata. Gdy zrobimy to później niż w sierpniu, możemy doprowadzić do przemarznięcia roślin. Generalnie wiosną można zastosować nawozy azotowe. Gatunkom ozdobnym natomiast bujniejsze kwitnienie zapewniają potas i fosfor.
3. Pielęgnacja. Możemy założyć żywopłot formowany lub nieformowany. Ten drugi jest łatwiejszy do utrzymania, gdyż cięcie ograniczamy tylko do usuwania uschniętych, chorych i przemarzniętych gałązek. Można też co jakiś czas skracać pędy, aby lepiej się krzewiły. Natomiast żywopłot formowany wymaga regularnego cięcia 2-3 razy w roku już od wczesnej wiosny. Przy czym w sierpniu należy wykonać cięcie ostatnie. Nie wykonujemy jednak cięcia w czasie suszy lub obfitych opadów, co jest ważnym warunkiem prawidłowej uprawy. Gdy pozostawimy przez rok żywopłot formowany bez cięcia, może on całkowicie zmienić pokrój, co dotyczy zwłaszcza iglaków. Gdy zakładamy żywopłot z roślin liściastych zrzucających liście na zimę, należy już po posadzeniu przyciąć je nisko na wys. 20 cm. Formując żywopłot, musimy użyć specjalnych nożyc do żywopłotu. Można wybrać sprzęt ręczny, elektryczny, akumulatorowy lub spalinowy.
Możliwości jest wiele dla osób kochających swój ogród, dla miłośników piękna i wygody. Jest w czym wybierać, można więc pozwolić sobie na radosną twórczość w trakcie tworzenia żywopłotu, a to również jest wyjątkowa radość i nieoceniona przyjemność.